Zatürre Nedir?

Zatürre, son yıllarda azalmakla birlikte bütün dünyada çocukluk çağında sık görülen ve ölümlerin de en önemli nedenlerinden biridir. Dünya sağlık örgütü verilerine göre 5 yaş altı ölümlerin %15’inden zatürre sorumludur. Her yıl 5 yaş altı 120 milyon çocuk zatürre tanısı almakta, sekiz yüz binden fazlası ölmektedir. Zatürre nedir, risk faktörleri nelerdir, tanı ve tedavi yöntemleri nasıl olmalıdır, sizlere kısaca bu yazımızda anlatmayı amaçladık.

Çocukta zatürre gelişmesi için risk etkenleri nelerdir?

Bunlar çevresel ve çocuğa ait olmak üzere ikiye ayrılır.

Çevresel faktörler

Sigara dumanına maruziyet

Ev içi hava kirliliği

Kreş bakımı

Aşırı kalabalık ev ortamı

Çocuğa ait faktörler ise

yaş bebekler

Aşıların yapılmaması

Anne sütü yokluğu

Beslenme bozukluğu

Altta yatan kronik hastalıklar (Doğumsal kalp hastalığı, bağışıklık bozukluğu)

Düşük doğum ağırlığı/Erken doğum

Hangi mikroplar zatürreye neden olur?

Zatürreye neden olan mikroplar yaşa göre değişir. Okul öncesi dönemde viral enfeksiyonlar en sık olarak görülürken 5 yaşından sonra bakteriler yani antibiyotiklerin etki ettiği mikroplar neden olur.

Zatürrenin bulguları nelerdir ve nasıl tanı nasıl konulur?

Ateş, öksürük ve nefes sayısının artarak normalin üstüne çıkması en önemli bulgulardır. Fakat öksürük başlangıçta olmayabilir. Zatürre daha şiddetlendiğinde solunum sıkıntısı başlar. Bunun belirtisi olarak göğüste çekilmeler ve dudakta morarma olabilir.

Bebeklerde zatürre bulguları daha zayıf olabileceği akılda tutulmalıdır. Ateş, aktivite azlığı ve kusma olabilir.

Muayenede, dinlemekle akciğerlerde çıtırtı sesleri, hırıltı veya üfleme sesi duyulabilir. Özellikle okul öncesi dönemde viral enfeksiyonlara bağlı olan zatürrede nefes darlığına bağlı hışıltı duyulabilir.

Zatürre şüphelenilen çocukta ilk önce çocuğun bulguları değerlendirilir.  Bazı laboratuvar tetkikleri tanının konulmasına ve hastalığı yapan mikrobun saptanmasına yardımcı olur. Bunlar çeşitli kan tahlilleri ve boğaz ve burundan sürüntü alınmasıdır. Fakat bütün çocuklarda bu tetkiklerin mutlaka yapılmasına gerek yoktur. Daha çok hastalığı ağır olup hastaneye yatırılacak çocuklarda yapılması gerekmektedir.

Zatürre düşünülen bir çocuklarda diğer bir tanı yöntemi de akciğer filmi çekilmesidir. Akciğer filmindeki bulgular da tanısının konulmasına yardımcı olmaktadır.

Astımla karışabilir mi?

Küçük çocuklarda viral enfeksiyonlarla ortaya çıkan astım atakları yanlışlıkla zatürre zannedilebilir. Bu çocukların bronşlarda daralmaya bağlı olan akciğerdeki sönmeler zatürre bulgusu zannedilebilir. Eğer bu bulgular tekrarlıyorsa  çocuğun astım olabileceği akla gelmelidir

Tedavisi 

Tanısı konulan bir çocuğun tedavisine başlarken ilk olarak yaşı, hastalığın şiddeti, laboratuvar ve radyoloji bulguları değerlendirilerek çocuğun ayaktan mı yoksa yatarak mı tedavi edilecek onun kararının verilmesi gerekmektedir.

Zatürreli çocukların hangisinin hastaneye yatması gerekmektedir?

1. 3-6 aydan küçük bebekler
2. Orta-şiddetli zatürre
3. Ağır hastalık yapan bazı mikroplar saptandıysa
4. Parmaktan ölçülen oksijeni %90-92’den düşükse
5. Tedaviye yanıt vermeyen, devam eden bulguları varsa
6. Akciğer zarında sıvı birikimi varsa
7. Altta yatan kronik hastalıkları varsa (Kistik fibrozis, doğumsal kalp hastalığı, bağışıklık bozukluğu)
8. Evde gözlem ve tedavisi yapılamayacak olan çocuklar hastaneye yatırılarak tedavi edilmelidir.

Zatürrelerin ayaktan tedavisinde neden olan mikrop bilinmediği için çocuğun yaşına ve bulgularına göre zatürre yapma olasılığı en çok olan mikroplara uygun ağızdan antibiyotik başlanır. Okul öncesi çocuklarda eğer virüslere bağlı olduğu düşünülüyorsa antibiyotik başlanmasına gerek yoktur.

Yatarak tedavi edilen çocuklarda neden olan mikrop tahliller sonucunda saptanabilmişse ona uygun antibiyotik başlanır. Saptanamadıysa yine çocuğun yaşına ve bulgularına göre zatürre yapması olası mikroplara yönelik damardan antibiyotik başlanır.

Tedavi süresi ne kadardır?

Normal koşullarda 7-10 gün tedavi yeterlidir. Ama bazı mikroplarla olan zatürrede 3 haftaya kadar uzayabilir

Zatürre için hastanede yatan çocuk ne zaman taburcu edilmelidir?

Bu kriterler çok kesin olmamakla birlikte eğer;

• Ateş 12-24 saat yoksa
• Parmaktan ölçülen oksijen 12-24 saattir %90’ın üstündeyse
• Normal yaşamsal bulgular ve mental durum varsa
• Ağızdan ilaçları tolere edebiliyorsa
• Ağızdan sıvı alabiliyorsa
• Normale yakın aktivite ve iştah varsa taburcu edilmelidir.

Kaynak:

https://istanbulalerjimerkezi.com.tr/zaturre-nedir/